Müthiş bir hatip, Eşsiz bir lider: Şehid Malcolm X

Malcolm X, 19 Mayıs 1925'te Nebraska eyaletinin Omaha şehrinde dünyaya gelmiştir. Asıl adı Malcolm Little'dır. Müslüman olduktan sonra adını Malik El Şahbaz olarak değiştirmiştir. Babası Earl Little adında bir Baptist Hıristiyan vaizdi. Babası, Amerikalı Siyahilerin hiçbir zaman gerçek özgürlüğe, bağımsızlığa ve itibara kavuşamayacağına inanmaktaydı. 1929 yılında Malcolm, 4 yaşındayken, evleri yakıldı. Dört kardeşi de beyazlar tarafından öldürülen babası, 1931’de fâili meçhul bir cinayet ile hayatını kaybedince Malcolm ve bir kısmı üvey olan yedi kardeşi “ABD Refah Kurumu” tarafından çeşitli ailelerin yanına yerleştirildi, annesi de akıl hastanesine yatırıldı.

Malcolm X, evlatlık olarak verildiği evde çok iyi ve uysal bir çocuktu. On üç yaşında iken Islahevi Okulu’na gönderilen Malcolm’un “beyaz adam”la ilgili olumsuz düşünceleri burada oluşmaya başladı. Liseyi sınıf birinciliği ile bitirir. Avukat olmak ister. Ama öğretmeni avukatlığın siyahilere göre olmadığını ve marangoz olmasının daha doğru bir seçim olacağını söyler. Üniversiteye gidemeyince sokaklara daha bir merak salar. Michigan ve Boston derken, kendini birden Harlem'de bulur. "Detroit Red" olarak tanınıp birçok narkotik, fahişelik ve kumar zincirini koordine eder. 1946 yılının şubatında 20 yaşında yakalanıp hırsızlıkla suçlanarak 10 yıl hüküm giyer.

Bir siyahi olarak, ona uygun görülen yaşama biçimi, onu sonunda hapishaneye düşürür. Üniversiteyi Harlem sokaklarında tamamladığını ve doktora tezini de hapishanede hazırladığını uzun uzun anlatır. O okuma açlığını hapishanede giderir. Hapishane kütüphanesindeki kitapları tek tek okur. Hapishane yılları için: "Bir insanın düşünmeye ihtiyacı varsa, gidebileceği en iyi yer, bana sorulursa, üniversiteden sonra hapishanedir" demiştir.

1952 baharında O, yedi yıllık hapishane yaşamından sonra, başka bir Malcolm X olarak Harlem yerine Detroit'teki kardeşinin yanına gider. Hapisten önce bir sokak serserisiyken, şimdi Amerika'da büyük bir hızla gelişen İslam dininin etkili ve ateşli bir temsilcisidir. Zira kendisini Wallace D. Fard tarafından kurulan ve Elijah Muhammed (Elijah Poole) tarafından yönetilen siyahi bir Müslüman grup olan Nation of islam'ın (NOI) öğretileriyle donatmıştır.  Hıristiyanlık’tan başka din tanımayan ve beyaz adamın dini olarak gördüğü bu dinden nefret eden Malcolm’un beyaz adama duyduğu kin ve düşmanlık onun Elijah’nın görüşlerini benimsemesini kolaylaştırmıştır.

Malcolm bu ara soyadı değişikliği için başvuruda bulunmuş ve başvurusu kabul edilmiştir. Eljah Muhammed "X" soyadını kullanmalarını öğütlemişti. 1952'de şartlı tahliye edildiğinde Detroit, Michigan'a gider ve bu kentteki NOI mabedine katılır. "Little" soyadını bir köle adı kabul eder ve kayıp kabile adının altını çizmek için "X" adını alır.

Elijah Muhammed ve NOI geleneksel İslam'ın aksine ırkçı bir eğilime sahiptir. Beyazların "doğaları gereği şeytan" ve Tanrının siyahi olduğunu ilan eder. NOI yakın gelecekte beyaz insanların yok edilip siyahilerin Allah'ın yönetiminde hükmedeceği büyük bir savaş olacağını ön görür. Bu yeni düzene hazırlık olarak siyahi Müslümanlar'ın uyuşturucu ve alkol kullanımına karşı çıkıp kendilerini dizginlemelerini öğütler.

Malcolm X, NOI içinde kısa sürede yükselir ve 1954'de Elijah Muhammed onu Harlem ana mabedinin imamı olarak tayin eder. Ulusal konuşma programları, televizyon söyleşileriyle ve hareketin ana bilgi ve propaganda gazetesi "Muhammed Speaks"i kurarak NOI'nin adını duyurmasına yardımcı olur. Malcom X'in karizması, enerjisi ve adanmışlığı birçok üyeyi etkilemiş ve onu NOI için akıl hocası Elijah Muhammed'den daha önde bir sözcü yapmıştır. 1952'de NOI üyeleri 500 civarındayken 1963’e doğru bu sayı 30.000'e yükselmiştir.

Malcolm X, müthiş bir hatiptir. Elijah'ın teşkilatına bir anda onbinlerce taraftar toplar. Artık televizyon programlarına katılır, siyah Müslümanlar adına ülke gündemini meşgul etmeye başlar.

Ocak 1958’de Nation of Islam’a bağlı olan Betty ile evlendi. Ondan isimleri Batılılar’a karşı duyduğu kinin izlerini taşıyan Atilla, Kubilay, İlyas ve Cemile adlı dört çocuğu doğdu.

Malcolm ile Elijah arasındaki sıcak ilişki sonraki yıllarda giderek bozulmaya başladı. Malcolm’un yükselen grafiği Elijah Muhammed’i korkuturken Malcolm, Elijah Muhammed’in özel hayatını sorgulamaya girişti. İki eski sekreterinin, çocuklarının babası olduğu iddiasıyla Elijah aleyhine nafaka davası açması onu Malcolm’un gözünden iyice düşürdü. Elijah’nın Kennedy suikastı üzerine (Kasım 1963) Malcolm’a doksan gün süreyle konuşma yasağı koyması gerginliği arttırdı. Gerginliğin asıl sebebinin Elijah’nın, hareketin Malcolm tarafından militan bir karaktere dönüştürülmesinden kaygı duyması olduğu da öne sürülmektedir (Breitman, s. 7). Basında konuşmalarının şiddet içerdiği gerekçesiyle Malcolm aleyhinde yazıların çıkması onun zenciler üzerindeki etkisini azaltmadı, aksine Amerika’da bir isyan başlatabilecek ya da bastırabilecek tek zenci olarak görülmeye başlandı.

Malcolm X artık Mâlik eş-Şahbâz olmuştur.

Mart 1964’te Elijah Muhammed ve Nation of Islam hareketinden ayrılan Malcolm artık yerinin Elijah’nın yanı değil zenci yerleşimler olduğuna karar verdi. Bu dönemde İslâm anlayışı değişmeye başladı, beyaz adamın şeytan olduğu görüşünden vazgeçti. Müslüman ülkelerin diplomatlarıyla görüşerek İslâmiyet hakkında bilgiler aldı. Öteden beri aklında olan Afrika ile köklerin korunmasını, ilişkilerin canlı tutulmasını savunan Afro-Amerikan tezini canlandırmak ve hacca gitmek amacıyla Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkelerinde bir seyahate çıktı. Mekke’de dünyanın her tarafından gelen farklı ırklardan Müslümanlarla tanıştı ve ırk ayırımına dayanmayan bir din anlayışına ulaştı.

Malcolm hayatının bu döneminde el-Hâc Mâlik eş-Şahbâz adını kullanmaya başladı.

Mekke’den Amerika’daki bir arkadaşına yazdığı mektupta Hz. İbrâhim’in, Hz. Muhammed’in ve diğer bütün peygamberlerin mekânı olan kutsal topraklarda bütün ırk ve renklerden insanlarda gördüğü kardeşlik ruhunu, konuk severliği anlatan ve her renkten insanın gösterdiği bu cana yakınlık karşısında büyülendiğini, Amerika’nın ırk problemini ortadan kaldıran İslâm’ı anlamasının şart olduğunu söyleyen Mâlik eş-Şahbâz, Amerika’ya dönünce gerçek anlamda siyah-beyaz kardeşliğini esas alan bir toplum meydana getirmeyi amaçlayan Muslim Mosque (Mart 1964) ve Organization of Afro-American Unity (Haziran 1964) adlı teşkilâtları kurdu.

Şehadeti

Fakat kısa bir müddet sonra kendisine ve ailesine yönelik tehditler almaya başladı, evi kundaklandı. Bu gelişmelerden fazla yaşatılmayacağını hisseden Malcolm, o sıralarda kendisiyle sürekli görüşerek biyografisini yazmakta olan Alex Haley’e kitabı yayımlanmış olarak okumaya ömrünün yetmeyeceğini söylemiş ve bir süre sonra 21 Şubat 1965’te Harlem’de konuşma yaparken öldürülmüştür. Suikast bir muamma olarak kalmakla birlikte üzerinde en fazla konuşulan ihtimal Elijah Muhammed ve Central Intelligence Agency (CIA) iş birliğiyle gerçekleştirilmiş olduğudur. Mart 1966'da katilleri Talmadge Hayer, Norman 3X Butter ve Thomas 15X Johnson taammüden cinayetten suçlu bulunurlar. Üç kişinin de NOI üyesi olduğu daha sonra ortaya çıkmıştır.

Sözleri

Malcolm X, “Bizden niye nefret ediyorsunuz?" diye soran bir beyaz muhabire, "Bizi yüzyıllar önce buraya getiren, tarihimizden, kültürümüzden, dilimizden ayıran, hayvan gibi alıp satan beyaz adamdan nefret edip etmediğimi nasıl sorabilirsin? Bu bir tecavüzcünün iğfal ettiği kızcağıza "benden niye nefret ediyorsun" diye sorması gibi bir şeydir. Artık siyah adama söyleyecek sözünüz kalmadı. Sizin süreniz doldu, geminiz kalktı. Beyaz şeytanı çalkantılı denizlerde, sert rüzgarlar bekliyor. Zalimler devrilmeye mahkûmdurlar, beyinleri yıkanmış 'Tom amca'lar da birlikte helak olacaklar!..

Malcolm X, bu kadar sert konuşmasına rağmen göstere göstere "kansız devrim" ibaresinin altını çizer. Aslında istedikleri çok şey de yoktur. Dertleri okumak, iş ve mevki sahibi olmak, yemek salonlarına, tiyatrolara, parklara ve... Ve bir de beyazların girdiği tuvaletlere girebilmektir, o kadar.

Yüce Allah (cc) Şehadetini kabul buyursun.